Schematherapie

Over schematherapie

Voor wie is schematherapie bedoeld?

Wanneer je vaak op dezelfde ongewenste manier op een ander reageert, terwijl je je had voorgenomen anders te reageren.
Als je hardnekkige patronen laat zien, die je niet kunt veranderen, al wil je het heel graag.
Wanneer je gevoel niet meewerkt en je een andere richting opduwt, terwijl je met je gezonde verstand weet wat je eigenlijk zou moeten doen.

Wat is schematherapie?

Schematherapie is specifiek ontwikkeld voor terugkerende lang bestaande klachten. Het gaat dan vaak om hardnekkige angst– of stemmingsklachten en langdurige problemen in het persoonlijk functioneren. Als deze problemen zo ernstig zijn dat ze jouw leven voor langere periodes op allerlei terreinen negatief beïnvloeden, dan kan er (soms) sprake zijn een persoonlijkheidsstoornis.

Schematherapie richt zich zowel op de problemen die je in je huidige leven ervaart, als op ervaringen uit het verleden, die mede de oorzaak van je problemen kunnen zijn.

Schema’s

Schematherapie is gericht op het leren herkennen en veranderen van lang bestaande gedragspatronen waar je last van hebt of waar je door vastloopt in je leven. De oorsprong van deze patronen is vaak te vinden in het verleden. Negatieve ervaringen in het verleden zoals: verlaten, bekritiseerd, misbruikt, mishandeld, buitengesloten of tekort gedaan worden, leiden soms tot negatieve overtuigingen over jezelf en je omgeving. Deze negatieve overtuigingen worden schema’s genoemd en worden uiteindelijk een soort tweede natuur. Daarom leiden ze vaak tot langdurige problemen in het functioneren.

De schema’s bepalen de manier waarop we denken, voelen, handelen en omgaan met anderen. Ze lokken heftige gevoelens uit van woede, verdriet en angst, zowel bij onszelf als bij anderen. Zelfs als we dingen bereikt hebben kunnen we daar niet van genieten.

Een schema is niet makkelijk onder woorden te brengen, want het voelt zo vanzelfsprekend dat het vaak niet in je opkomt dat de gedachten en gevoelens die erbij horen misschien niet kloppen.

Er zijn verschillende soorten schema’s:

Verlating/instabiliteit
Wantrouwen/misbruik
Emotionele verwaarlozing
Afhankelijkheid
Kwetsbaarheid
Verstrengeling
Minderwaardigheid/schaamte
Sociaal isolement
Mislukking
Onderwerping
Zelfopoffering
Extreem hoge eisen
Onvoldoende zelfcontrole

Modus

Wanneer één of meerdere schema’s geraakt worden, kun je in een bepaalde gemoedstoestand (modus) terecht komen. Een modus kenmerkt zich door bepaalde (intense) emoties en gedragingen.

Er worden vier verschillende modi onderscheiden:

Gezonde volwassen modus: functioneel denken, voelen en doen.
Kinderlijke modi: basisschema’s uit de kindertijd worden geactiveerd door gebeurtenissen, die lijken op vroegere gebeurtenissen die aanleiding gaven tot de vorming van deze schema’s. De modi worden gekenmerkt door heftige emoties die kinderlijk aandoen.
Beschermende modi: staan voor de pogingen van het kind om zich aan te passen aan een leven met onvervulde emotionele behoeften in een schadelijke omgeving. Deze coping-modi vormden als kind een goede aanpassing en bescherming, maar zijn in het volwassen leven niet meer passend en kunnen zelfs in je nadeel werken.
Verinnerlijkte oudermodi: de houding van de ouder tegen het kind destijds is vaak verinnerlijkt en komt tot uiting in zelfstraf en afwijzing, met name wanneer de kinderlijke toestand geactiveerd wordt.

In een schematherapie onderzoek je samen met je therapeut welke schema’s verband houden met jouw problemen. Je leert vervolgens om de invloed van deze schema’s af te zwakken en gezondere schema’s op te bouwen.

Er is aandacht voor ervaringen uit het verleden die geleid hebben tot de vorming van negatieve schema’s. Door deze ervaringen met een meer neutrale, volwassen bril te bekijken, leer je om langzaam afstand te nemen van de negatieve conclusies die je ooit over jezelf of anderen getrokken hebt. Er wordt veel aandacht besteed aan de manier waarop schema’s doorwerken in je relaties en ook hoe ze in de therapie zelf tot uiting komen.