Jij het huis, ik de hond, maar wie mag de vrienden houden?

Bij een scheiding komt een hele hoop naars kijken. Tussen al het geregel van praktische zaken door blijven minder voor de hand liggende, maar net zo belangrijke vraagstukken weleens liggen. Wie mag bijvoorbeeld de vrienden houden?

 

 

In een ideale wereld gaat alles van een leien dakje als twee volwassen mensen besluiten uit elkaar te gaan. Niemand is de dupe, al helemaal niet de kinderen, alle eigendommen worden eerlijk verdeeld en van ruzie is geen sprake. Dit zal heus weleens gebeuren, maar lang niet altijd – dat is ook best lastig met de zondvloed aan emoties die met een breuk gepaard gaan. Voor vrienden en familie kan het balanceren worden als zij tussen twee vuren in komen te staan. Over het algemeen geldt dan de vuistregel: met hoe meer ruzie een koppel uit elkaar gaat, hoe moeilijker het wordt voor hun vrienden om met beiden contact te houden.

Twee kanten op

Anouk Taytelbaum van Psychologen Amsterdam weet twee soorten vrienden te benoemen: vrienden die je al had en vrienden die je ‘along the way’ hebt opgedaan. Die eerste groep houd je vaak zelf, een ongeschreven wet, veronderstelt Taytelbaum. “Jantje en Marietje zijn samen. Marietje had al een paar vrienden van haar studie, die later gezamenlijke vrienden zijn geworden. Je ziet dan als zo’n koppel uit elkaar gaat dat Marietje haar oorspronkelijke vrienden houdt. En die spreken zich dan ook over de break-up uit en blijven niet team-Zwitserland. Opeens weten haar vrienden Marietje te vertellen dat ze Jantje toch altijd al een lul hadden gevonden.”

Bij vechtscheidingen nemen vrienden vaak afstand

En dan zijn er nog die vrienden die je samen hebt opgedaan. Daar ligt de zaak net wat complexer, zegt Taytelbaum. “Deze mensen blijven graag met beide partijen vrienden en komen dan in de knel.” Het komt erop aan hoe onstuimig de break-up is verlopen. “Als een stel goed uit elkaar gaat, is alles pais en vree: iedereen blijft vrienden met iedereen. Aan de andere kant van het spectrum heb je vechtscheidingen, dan is er sprake van een uitdaging. Mensen blijven vaak wel bevriend met beide partijen, maar nemen afstand.”

Vrienden zijn geen professionals

Gemeenschappelijke vrienden trekken namelijk over het algemeen genomen liever geen partij. “Zodra vrienden voelen dat ze in een belangenverstrengeling worden meegezogen, gaat er een stukje vriendschap verloren. Vrienden moeten namelijk opeens hun mening gaan geven, terwijl zij geen deskundige zijn”, legt Taytelbaum uit. “Ze willen best even een tijdje aanhoren dat jij het moeilijk hebt, maar op een gegeven moment zijn ze er klaar mee en dien je hulp elders te zoeken.”

Toch zijn er ook situaties waarin het gros van de vrienden de kant kiest van een bepaalde partij. Wel is hier vaak iets geks aan de hand. Taytelbaum: “Het zou kunnen zijn dat één van de twee in een moeilijke situatie terecht gekomen is.” Als één van beiden bijvoorbeeld op straat komt te staan of langdurig in een deprimerend flatje moet bivakkeren. “Hij of zij is niet meer hetzelfde, en de vrienden kiezen partij voor degene die ‘zielig’ is. Maar dat komt niet zo vaak voor.”

Ze kozen zijn kant

Jacoba (35) had helaas de pech één van deze uitzonderingsgevallen te zijn. Zij was al zeven jaar getrouwd met haar man Hans, toen zij ontdekte dat hij een affaire had met een stagiaire op zijn werk. “Wij hadden al vrij snel een gesprek op het werk van mijn ex-man. Als de affaire bekend zou worden, was hij zijn baan kwijt. We hadden een koophuis, en hebben daarom toen besloten om onze scheiding onder de noemer ‘onze kinderwens heeft ons uit elkaar gekregen’ te gooien. Onze familie wist hoe het echt zat, maar onze vrienden niet”, verzucht ze.

Het kwam bij niemand op om naar de andere kant van het verhaal te luisteren

Toen Jacoba terugkeerde van drie weken bijkomen van de schrik bij haar ouders, was niets meer hetzelfde. “Hij heeft aan al onze vrienden verteld dat ik de schuldige was. Ik zou depressief zijn geweest, en daardoor niet meer naar hem om hebben gekeken. Onze vrienden keken mij met scheve ogen aan. De meesten kwamen oorspronkelijk van hem, ik ben namelijk met hem mee verhuisd. Hij had gewoon mooi lullen, hij kon het mooi vertellen.”

Zodra Jacoba doorhad dat ze weinig meer aan de situatie kon veranderen, besloot ze te vertrekken. Toch ging het later wringen. “Na een half jaar ben ik terug gegaan om mijn kant eens aan mensen te vertellen, maar ze antwoorden doodleuk dat mijn ex-man wat anders zei. Het kwam bij niemand op om ook eens naar mijn verhaal te luisteren.”

Voorkomen is beter dan genezen

Wampie van Arkel, advocaat, mediator en overlegscheidingsadvocaat van de Vereniging van Collaborative Professionals, benadrukt dat het verhaal van Jacoba – hoe ongelukkig ook – relatief weinig voorkomt. “Als mediator zie ik mensen die uitspreken hun scheiding graag goed en respectvol te willen regelen met gedeelde zorg voor eventuele kinderen. Vaak spreken ze af dat ze allebei de gemeenschappelijke vrienden graag willen behouden. Dit kan door bijvoorbeeld samen de verjaardagen van de kinderen te vieren, zodat vrienden met beiden partners kunnen omgaan. Het is belangrijk om te beseffen dat je over vrienden geen verdeelafspraak kunt maken, omdat zij er zelf ook wat over te zeggen hebben”, waarschuwt Van Arkel.

Net als Anouk Taytelbaum benadrukt Van Arkel dat het er in vechtscheidingen weleens anders aan toe kan gaan. “Er zijn ook mensen die niet harmonieus uit elkaar gaan, daar zie je dat er zich soms twee kampen vormen. Vrienden kunnen meegaan met degene van het koppel die zij het langst kennen, maar ik zie ook dat mensen meegaan met degene die zij de meest benadeelde of correcte partij achten,” stelt ze. “Zo’n besluit kan komen door bepaald gedrag of keuzes van één van de twee. Soms zie je dan zelfs dat familie niet partij trekt voor het eigen familielid. Bijvoorbeeld als een vader of moeder vertrekt en de kinderen achterlaat, of als iemand intrekt bij een nieuwe partner die er al een tijdje blijkt te zijn. Dan zegt de familie weleens dat ze liever energie steken in de ouder die de zorg van de kinderen op zich neemt.”

Betrek zo min mogelijk de sociale kring bij een scheiding

Een maatschappelijk oordeel kan dus een belangrijke rol spelen in wie de vrienden houdt na een scheiding. Wel komt bij zo’n oordeel van familie en vrienden het risico kijken dat niet alle kanten gehoord worden. Daarom raadt Van Arkel haar cliënten aan om zo min mogelijk de sociale kring bij een scheiding te betrekken. “Die horen namelijk altijd een eenzijdig verhaal, wat uiteraard gekleurd is. Niet iedereen neemt de moeite om de andere kant te horen.” Jacoba lijkt slachtoffer te zijn geworden van zo’n situatie, en daar heeft ze tot op de dag van vandaag last van. “Vriendschap zal voor mij niet snel meer hetzelfde betekenen, ik merk dat ik een groot stuk vertrouwen ben kwijtgeraakt.”

Inmiddels is Jacoba gelukkig hertrouwd en gaat het veel beter met haar, al blijft het lastig wat er gebeurd is in het verleden. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen. “Als je af kunt spreken dat het feit dat je relatie eindigt geen impact hoeft te hebben op de relaties die je hebt met andere mensen, kun je een hele hoop bijkomende schade binnen de perken houden,” concludeert Van Arkel. Een goed advies voor iedereen die te maken krijgt met een scheiding.

Bron: Eva Jinek, Jij het huis, ik de hond, maar wie mag de vrienden houden? (13 oktober 2020)