Faalangst

Iedereen kent wel een zekere mate van spanning of faalangst bij een lastige opdracht. Het motiveert je om beter je best te doen en kan heel nuttig zijn om een goede prestatie te leveren, zoals het houden van een toespraak, het afleggen van een examen of het schrijven van een werkstuk. De spanning geeft je een impuls en zorgt ervoor dat je geconcentreerd en alert kunt handelen. Na het voltooien van de lastige opdracht, neemt de stress vanzelf weer af.

Wat is faalangst?

Als je last hebt van faalangst, heb je een aanhoudende en vaak irrationele angst om te falen. Je bent bang om fouten te maken, iets verkeerd te doen of niet goed genoeg te presteren. Faalangst komt tot uiting in allerlei situaties waarin je door anderen óf door jezelf wordt beoordeeld. Je wilt iets zo graag goed doen, dat je bang bent dat je niet kunt voldoen aan je eigen verwachtingen of aan de verwachtingen van anderen. Je kunt hierdoor blokkeren, taken uitstellen of juist extra hard gaan werken.

Als je echter extreem bang bent om te falen, kan dit een probleem worden. Je bent dan zo gespannen dat je je niet meer goed kunt concentreren en veel meer fouten maakt dan normaal. Je kunt hierdoor zelfs in een vicieuze cirkel terecht komen. Je kunt dan last krijgen van negatieve gedachten (‘ik kan het niet’), piekeren, transpireren, trillen, slapeloosheid, black-outs, etc. Door je faalangst presteer je onder je kunnen, hetgeen voor jou een bevestiging is dat ‘je het inderdaad niet kunt’. Voor de volgende keer ben je nog faalangstiger, omdat het ‘de vorige keer ook al is misgegaan’. Of je bereid je minder of helemaal niet meer voor, omdat je denkt ‘dat het toch wel zal mislukken’. Het gevolg is dat je faalangst in stand wordt gehouden of wordt verergerd.

Soorten faalangst

Faalangst kan tot uiting komen in verschillende situaties en kan onderverdeeld worden in cognitieve faalangst, sociale faalangst en motorische faalangst, waarbij cognitieve faalangst de meest bekende variant is.

Cognitieve faalangst

Bij cognitieve faalangst ben je bang dat je niet goed genoeg hebt geleerd of dat je kennis te kort schiet. Je bent al dagen van te voren zenuwachtig voor een tentamen, waardoor je niet goed kunt slapen of last hebt van buikpijn of hoofdpijn. De angst om te mislukken overheerst, waardoor je onder je kunnen presteert.

Binnen de categorie cognitieve faalangst kan een onderscheid worden gemaakt in twee types faalangst: actieve faalangst of passieve faalangst. Mensen met actieve faalangst werken hard, willen alles foutloos doen en gaan voor een optimale prestatie. Door hard te werken proberen ze de kans om te falen zo klein mogelijk te maken. Dit vraagt veel energie, je blijft tot in detail werken aan je werkstuk of je kunt niet stoppen met het voorbereiden en oefenen van je presentatie.

Bij mensen met passieve faalangst is vaak sprake van uitstelgedrag en ze proberen de situatie te vermijden die de angst oproept. Ze geloven niet dat ze met hun inspanningen iets kunnen bereiken en stellen daarom hun opdracht zo lang mogelijk uit of voeren de opdracht helemaal niet uit.

Sociale faalangst

Sociale faalangst kan tot uiting komen in je omgang met anderen, je bent bang om iets verkeerd te zeggen of te doen. Je vindt het heel belangrijk wat een ander van je vindt en je bent bang dat je niet aardig, slim, of goed genoeg wordt gevonden. Deze vorm van faalangst kan bijvoorbeeld een rol spelen bij het ontmoeten van nieuwe mensen, het solliciteren of het geven van een presentatie.

Motorische faalangst

Motorische faalangst heeft alles te maken met lichamelijke handelingen. Je bent fysiek goed in staat om de handelingen te verrichten, maar door de spanning lukt het niet goed. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens een sportwedstrijd (je maakt veel onnodige fouten), tijdens een feestje met veel onbekenden (je stoot een glas om) of tijdens creatieve opdrachten (tekenen of schilderen).

Symptomen van faalangst

Signalen van faalangst kunnen zijn:

• gevoelens van onzekerheid;
• laag of negatief zelfbeeld;
• angst voor kritiek;
• veel piekeren en negatieve gedachten;
• vermijden van onbekende of moeilijke situaties;
• uitstelgedrag;
• perfectionisme;
• studeren of werken onder je niveau;
• moeite met het halen van toetsen of examens;
• lang werken aan dezelfde opdracht;
• last van stress, spanning of black-outs.

Daarnaast kun je last hebben van lichamelijke symptomen zoals: hartkloppingen, hoofdpijn, slapeloosheid, hyperventilatie, maagpijn, misselijkheid, trillen of zweten. Deze symptomen lijken soms uit het niets te komen.

Wat zijn de oorzaken van faalangst?

Faalangst kan te maken hebben met een negatief of laag zelfbeeld. Door de voortdurende vergelijking met anderen, kan het gebeuren dat je de lat voor je zelf erg hoog of zelfs te hoog legt. Hierdoor is het haast onmogelijk om je eigen doelen te halen, hetgeen kan leiden tot faalangst. Je gaat uitdagingen of nieuwe situaties vermijden uit angst om te falen. En als dit dan toch onvermijdelijk is, worden je prestaties door onzekerheid en de spanning negatief beïnvloed.

Perfectionisme en faalangst gaan ook vaak samen. Je streeft naar een perfecte prestatie, je staat jezelf geen enkele fout toe en je bent niet tevreden met een middelmatige prestatie. En juist doordat je jezelf een extreme druk oplegt, wordt de angst om te falen groter.

Bij kinderen kan faalangst ontstaan, als door de ouders of de leerkracht op school te hoge eisen worden gesteld en het kind een sterke druk voelt om te presteren, maar niet kan voldoen aan de gestelde eisen.

Maar ook negatieve ervaringen zoals gepest, gekwetst of genegeerd worden kunnen je zelfvertrouwen aantasten, waardoor je gevoelens van onzekerheid en faalangst kunt krijgen.

Behandeling faalangst

Als je faalangst je dagelijks leven negatief belemmert, is het verstandig om professionele hulp te zoeken om je faalangst te overwinnen. Tijdens de gesprekken onderzoeken we wat de oorzaak is van je faalangst. We helpen je om je eigen prestaties of gedrag meer realistisch te beoordelen, waardoor je zelfbeeld positiever zal worden en je zelfvertrouwen zal groeien. Ook eventueel vermijdings- of uitstelgedrag wordt aangepakt tijdens van de behandeling.

Lees ook onze Faalangst behandeling pagina, als je aanvullende informatie wilt over hoe we je faalangst kunnen behandelen.

Contact Psychologen Amsterdam

Herken je jouw klachten en heb je behoefte aan hulp of heb je gewoon een vraag over de behandeling van je faalangst? Bel dan voor een afspraak of stuur een bericht naar Psychologen Amsterdam.