Zelfvertrouwen, faalangst of laag zelfbeeld

Je hebt je enorm goed voorbereid op je presentatie. Thuis heb je geoefend, geoefend en geoefend. Alles heb je in detail uitgewerkt, alle mogelijke vragen van je collega’s heb je bedacht en je hebt hier een antwoord op. Er kan eigenlijk niets meer verkeerd gaan. En toch, je kunt er niet van slapen, je ziet er als een berg tegenop. Je bent bang dat je niet uit je woorden komt, dat je gaat blozen, of dat je een black-out krijgt. En als het dan zover is, dan lukt het je gewoon niet. Je zelfvertrouwen laat je in de steek.

Wat is zelfvertrouwen, wat heeft dit te maken met faalangst of een negatief zelfbeeld, en wat kun je doen om je zelfvertrouwen te laten groeien?

Wat is zelfvertrouwen?

Zelfvertrouwen is de mate waarin je in jezelf gelooft en is belangrijk in ieder aspect van het leven. Als je genoeg zelfvertrouwen hebt, dan heb je vertrouwen in je eigen mogelijkheden en kwaliteiten. Zelfvertrouwen zorgt ervoor, dat je jezelf de moeite waard vindt, dat je nieuwe uitdagingen durft aan te gaan en dat je om kunt gaan met successen en tegenslagen.

Zelfvertrouwen is over het algemeen gebaseerd op ervaringen uit het verleden. Als iets in het verleden goed is gegaan, dan vertrouw je erop dat het nu en ook in de toekomst goed zal gaan.

Als je voldoende zelfvertrouwen hebt, heeft dit een positief effect op je eigenwaarde en zelfbeeld. Je hebt een realistisch en positief beeld van je eigenschappen en vaardigheden en je accepteert jezelf zoals je bent.

Negatieve ervaringen

Negatieve ervaringen in het verleden kunnen ervoor zorgen dat je zelfvertrouwen een deuk oploopt. Bijvoorbeeld omdat je een tentamen niet hebt gehaald, je kon je door de spanning niet goed concentreren. Of omdat je tijdens een vergadering niet goed uit je woorden kon komen om je mening en standpunten te verwoorden. Je kunt dan last krijgen van negatieve gedachten over jezelf (het is de vorige keer misgegaan, dus het zal nu en de volgende keer ook wel weer mislukken). Je kunt in een negatieve spiraal terecht komen.

Ook kan het zijn dat de lat door je ouders of leerkrachten veel te hoog werd gelegd, waardoor je niet aan de verwachtingen kon voldoen. Je kreeg veel kritiek en weinig complimenten, waardoor je onvoldoende zelfvertrouwen hebt kunnen opbouwen.

En gepest of genegeerd worden op school is ook rampzalig voor je zelfvertrouwen. Bij pesten krijg je alleen maar kritiek en negatieve opmerkingen. Je zelfvertrouwen daalt, je voelt je erg onzeker en het beeld over jezelf wordt steeds negatiever.

Negatieve ervaringen in het verleden zijn niet alleen slecht voor je zelfvertrouwen, maar kunnen ook de oorzaak zijn van een laag zelfbeeld of faalangst.

Wat is een laag zelfbeeld?

Als je last hebt van een negatief of laag zelfbeeld, heb je de neiging om negatief en kritisch over jezelf te oordelen. Je hebt minder oog voor je positieve kwaliteiten. De onzekerheid gaat je leven en gedrag beheersen en de negatieve gedachten tasten je eigenwaarde en zelfvertrouwen aan. Je voelt je erg onzeker, hebt weinig vertrouwen in jezelf en dat dingen je gaan lukken. Een negatief zelfbeeld kan een risicofactor zijn om faalangst te ontwikkelen.

Wat is faalangst?

Faalangst is meer dan alleen spanning of een gebrek aan zelfvertrouwen. Bij faalangst heb je een voortdurende en vaak irrationele angst om fouten te maken, iets verkeerd te doen of niet genoeg te presteren. Je wilt iets zo graag goed doen, dat je bang bent dat je niet kunt voldoen aan je eigen verwachtingen of aan de verwachtingen van anderen. Je kunt hierdoor blokkeren, taken uitstellen of juist extra hard gaan werken.

5 Tips om je zelfvertrouwen te vergroten

Voel jij je onzeker en heb je te weinig zelfvertrouwen? Dat is heel vervelend, het belemmert je op allerlei terreinen. Denk aan het afleggen van een rijexamen, het voeren van een sollicitatiegesprek, nieuwe mensen ontmoeten, het woord nemen in een vergadering, etc.

Gelukkig kun je er wel iets aan doen. Je kunt leren om je zelfvertrouwen te vergroten en je onzekerheid te overwinnen.

1. Neem afscheid van negatieve gedachten

Het wordt tijd dat je afscheid neemt van de negatieve stemmen in je hoofd. Elke keer dat je een negatieve gedachte hebt over je uiterlijk, je gedrag of je vaardigheden, duw je jezelf een beetje meer naar beneden. Het hebben van negatieve gedachten demotiveert je om iets goed te doen of het beste uit jezelf te halen.

Probeer daarom de negatieve gedachten uit je hoofd te duwen en te vervangen door positieve gedachten. In plaats van tegen je zelf te zeggen ‘ik kan het niet’ of ‘ik zal wel weer gaan stotteren en blozen’ kun je bijvoorbeeld tegen jezelf zeggen ‘ik kan het en het gaat me lukken’ of ‘ik heb me goed voorbereid, dus ik ga niet stotteren of blozen’. Vroeg of laat zal je in jezelf gaan geloven en de positieve gedachten omzetten in daden.

Een positieve dialoog met jezelf is een belangrijk onderdeel van het verbeteren van je zelfrespect. In het begin zal je misschien teruggevallen in oude negatieve gedachten, maar met regelmatige inspanning en oefening kun je je positiever gaan voelen en ook je gevoel van eigenwaarde vergroten.

2. Bouw positieve relaties op en vermijd negatieve contacten

Het is niet alleen voldoende om positieve gedachten te hebben en deze in de praktijk te brengen. De mensen om je heen in je leven hebben een grote invloed op je zelfvertrouwen. Je omgeving, familie en vrienden kunnen het verschil maken in hoe je over jezelf denkt.

Je hebt waarschijnlijk wel ontdekt dat er bepaalde mensen of relaties zijn, waar je je beter bij voelt dan bij anderen. Als er mensen zijn die je een slecht gevoel over jezelf geven, probeer ze dan te vermijden. Bouw relaties op met mensen die je een positief en goed gevoel over jezelf geven en vermijd de relaties die je naar beneden halen.

3. Verbeter je lichamelijke gezondheid

Het is veel gemakkelijker om je goed te voelen als je fit en gezond bent. Probeer meer te bewegen, goed te eten en voldoende te slapen. Het is ook een goed idee om tijd vrij te maken om te ontspannen en iets te doen dat jij zelf wilt doen, in plaats van iets dat iemand anders van je verwacht. Je zult misschien merken dat dergelijke kleine veranderingen ervoor kunnen zorgen dat je je meer zelfverzekerd voelt.

Let ook op je houding en je lichaamstaal. Als je met afhangende schouders loopt, lijkt het alsof je neerslachtig bent of dat je je probeert te verstoppen. Probeer daarom rechtop te lopen met het hoofd rechtop, je straalt hierdoor meer zelfvertrouwen uit.

4. Stop jezelf met anderen te vergelijken

Jezelf vergelijken met anderen tast je zelfvertrouwen aan en is schadelijk voor je zelfbeeld. Je vergelijkt jezelf namelijk meestal met iemand die naar jouw idee beter is of het beter voor elkaar heeft. Het kan dan gaan om een betere baan, een leukere relatie, een mooier huis, een aantrekkelijker uiterlijk, etc.

Ook jezelf vergelijken met anderen via social media is geen goed idee. De social media staan vol met alleen maar succesverhalen, er wordt geen realistisch beeld, maar een ideaalbeeld geschetst. Mensen plaatsen alleen hun successen op social media, maar bijna nooit hun teleurstellingen of mislukkingen. Stop dus met vergelijken, het is slecht voor je zelfvertrouwen.

Als je toch wilt vergelijken, vergelijk jezelf dan met een aantal jaren geleden. Wat zijn je prestaties, op welke gebieden ben je vooruitgegaan of wat heb je inmiddels bereikt. Focus op de positieve zaken en geniet hiervan. Het vergroot je eigenwaarde en je zelfvertrouwen.

5. Het belang van kleine stapjes

Het is niet waarschijnlijk dat binnen een paar dagen je zelfvertrouwen enorm zal toenemen. Je zult merken dat je in de loop van de tijd kleine vorderingen maakt en dat je eigenwaarde en zelfvertrouwen groeien. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de langere termijn en je te concentreren op het grote geheel. Als iets goed gaat, sta hier dan bij stil en geef jezelf een compliment. En ga niet bij de pakken neer zitten als je af en toe terugvalt in bijvoorbeeld negatieve denkpatronen. Probeer het dan de volgende dag gewoon weer opnieuw. Uiteindelijk wordt het een gewoonte en zal je merken dat je zelfvertrouwen langzaam maar zeker groeit.

Hulp nodig bij weinig zelfvertrouwen, laag zelfbeeld of faalangst?

Misschien lukt het met bovenstaande tips om je eigenwaarde en zelfvertrouwen te laten groeien. Als dit niet voldoende lukt en je hebt in het dagelijks leven last van te weinig zelfvertrouwen, faalangst of een laag zelfbeeld, dan kan psychologische hulp een oplossing zijn.

Wil je meer informatie over de kenmerken en de gevolgen van een laag zelfbeeld en faalangst, lees dan onze klachtenpagina’s Onzekerheid en negatief zelfbeeld en Faalangst. Lees ook onze Onzekerheid en negatief zelfbeeld behandeling en Faalangst behandeling pagina, als je meer informatie wilt hoe we je klachten kunnen behandelen.

Heb je vragen of heb je behoefte aan psychologische hulp, bel gerust of stuur een bericht naar Psychologen Amsterdam.