Leven met een sociale fobie

Iedereen is weleens verlegen. De één wat meer dan de ander. Herkenbare situaties die voor verlegenheid kunnen zorgen zijn bijvoorbeeld: je weet geen antwoord op een gestelde vraag, je moet plotseling iets presenteren, je krijgt veel complimenten, etc.

Wanneer verlegenheid echter uitgroeit tot een sociale fobie, lijdt de kwaliteit van je leven soms aanzienlijk.

Lichamelijke symptomen van een sociale fobie

Een sociale fobie wordt ook wel een sociale angststoornis genoemd. Zoals elke angststoornis manifesteert een sociale fobie zich niet alleen door psychologische, maar ook door fysieke symptomen. Een veelvoorkomend kenmerk is blozen, maar soms treden er heftigere symptomen op.

De volgende lichamelijke verschijnselen zijn kenmerkend voor angstaanvallen:

• hartkloppingen;
• trillende handen;
• duizeligheid;
• kortademigheid en angst om te stikken;
• beklemming op de borst;
• transpireren;
• droge mond;
• misselijkheid en de angst om te braken;
• buikpijn en indigestie zoals diarree.

Dergelijke symptomen kunnen soms ook verschijnen zodra je alleen al denkt aan de situatie die je bang maakt. Je bent vooraf al angstig wat er zou kunnen gaan gebeuren. Dit wordt anticipatie-angst genoemd.

Psychologische symptomen van sociale fobie gaan verder dan verlegenheid

Mensen met een sociale fobie zijn bang om in het middelpunt van de belangstelling te staan of in negatieve zin op te vallen. In een dergelijke situatie treedt ernstige angst op of zelfs een paniekaanval.

Als je last hebt van een sociale fobie heb je vaak gevoelens van onzekerheid en twijfel je sterk aan jezelf. Je voelt je minderwaardig en ontoereikend, je bent bang dat anderen je (vermeende) zwakheden opmerken. Omdat mensen met een sociale fobie vaak weinig zelfvertrouwen hebben, zijn ze bang dat anderen hen zullen afwijzen, veroordelen of uitlachen.

Daarnaast hebben mensen met een sociale fobie de neiging om zichzelf (te) negatief te beoordelen. Ze denken dat ze bijvoorbeeld saaier, dommer of zwakker zijn dan de mensen om hen heen. Ze zijn vaak erg streng en veeleisend voor zichzelf, vinden het moeilijk om hun eigen sterke eigenschappen te zien en zijn geïrriteerd of verdrietig als ze denken dat ze gefaald hebben.

Een sociale fobie kan ernstige negatieve gevolgen hebben voor je dagelijks leven, je werk of je privéleven. Hierin verschilt een sociale fobie van verlegenheid. Verlegenheid weerhoudt mensen er niet van om relaties aan te gaan, hun werk te doen of hobby’s te beoefenen.

Verschil specifieke en gegeneraliseerde sociale fobie

Een sociale fobie kan zowel in specifieke als in algemene vorm voorkomen. Bij een specifieke sociale fobie ben je alleen bang voor een bepaalde situatie, zoals een telefoontje plegen, een presentatie geven of naar een verjaardag gaan waar je niemand kent. Je hebt geen problemen met andere sociale situaties.

Bij een gegeneraliseerde sociale fobie ben je niet bang voor één bepaalde situatie, maar voor verschillende sociale situaties waar je met andere mensen te maken hebt, zoals feestjes, verjaardagen, etentjes, vergaderingen, lunchpauzes, etc.

Sociale angst leidt tot vermijdingsgedrag

Vermijdingsgedrag is typerend voor een sociale fobie: je probeert situaties te vermijden waar je bang voor bent – bijvoorbeeld drukte, feestjes, telefoontjes of lezingen.

De situaties die angst veroorzaken, zijn voor iedereen met een sociale fobie verschillend, en de strategieën om ze te vermijden verschillen ook van persoon tot persoon. Sommigen bestellen liever online in plaats van naar een winkel te gaan. Of je schrijft liever een e-mail dan dat je een telefoontje pleegt. Of als je gevraagd wordt om een presentatie te geven, dan heb je het ineens te druk.

Wanneer is therapie aan te bevelen

Een sociale fobie heeft grote negatieve gevolgen voor je dagelijks leven en je sociale contacten. Therapie is aan te raden als je vermijdingsgedrag leidt tot problemen in de privésfeer, als je professionele loopbaan stilvalt of als je eenzaam dreigt te worden.

Het wordt ook gevaarlijk wanneer je je angst probeert te verdoezelen met alcohol, medicijnen of drugs. Dit kan leiden tot een verslaving, waardoor het moeilijker kan zijn om de sociale fobie als onderliggende klacht vast te stellen.

Als je door je vermijdingsgedrag steeds minder mensen ziet en je dreigt te vereenzamen, loop je ook meer risico op somberheid of een depressie.

Sociale fobie behandelen met gedragstherapie

Vaak wordt een angststoornis behandeld met cognitieve gedragstherapie. Het doel van de behandeling is om de angsten in ieder geval zodanig te verminderen dat ze het dagelijks leven, het werk en/of de sociale contacten niet meer beperken.

Hiervoor gebruikt de therapeut onder meer de methode van exposure: onder begeleiding kom je in de situatie terecht die je angst veroorzaakt – in eerste instantie alleen in denkbeeldige vorm, bijvoorbeeld met gedachten en rollenspellen – later ook in de werkelijkheid.

Als je iedere keer merkt dat er geen negatieve gevolgen zijn die je je eerder in alle details hebt voorgesteld, vindt er langzaam een verandering in je denken plaats en wordt je angst beetje bij beetje steeds minder.

 

Hulp nodig bij een sociale fobie? Wil je meer informatie over de kenmerken en de gevolgen van een sociale fobie, lees dan onze klachtenpagina’s Fobie en Sociale fobie. Lees ook onze Fobie behandeling pagina als je wilt weten hoe we je klachten kunnen behandelen. Heb je vragen of heb je behoefte aan psychologische hulp, bel gerust of stuur een bericht naar Psychologen Amsterdam.